نیش و زهر زنبور و خواص آن

زهر زنبور عسل مایعی است تلخ مزه به رنگ روشن دارای وزن مخصوص(1.1313 )بوی خاص و واکنش اسیدی ، در مجاورت هوا به سرعت خشک میشودزهر زنبور ترکیب بسیار پیچیده ای دارد و دست کم هشت نوع پروتئین در آن شناسایی شده است
مشخص شده است ترکیبات زهر رنبور عسل مناطق مختلف و نسبت به فصل های مختلف با هم فرق میکند .

ترکیبات اصلی زهر زنبور :
آنزیم ها : - فسفو لیپازA2- هیا لورونیداز - اسید فسفا تاز
پپتیدها : آپا مین – ملیتین - پپتید MCD - سکا پین - ترتیا پین - آدو لاپین
آمین های بیو ژنیک : هیستا مین - دوپا مین - نوراپی نفرین – لکوترین
اثر زهر زنبور در درمان بیماری MS
Multiple  Sclerosis -  بیماری با علت نامعلوم می باشد در این بیماری قسمتهایی از رشته های عصبی در سیستم عصبی مرکزی به واسطه خطا در فعالیت سیستم ایمنی بدن بیمار دچار التهاب و تخریب پوشش میلین و جراحت اکسون شده و در نهایت آسیب میبیند .

بیمار و پزشک هیچ گونه پیش بینی از آینده بیماری ندارند و داروهای عرضه شده :
( Interferon B-1a - Interferon B-1b < Betaseron )
در بسیاری از موارد نمی تواند بیماری را درمان کند .
استفاده از زهر زنبور عسل یکی از روش های جایگزین و مناسب براتی در مان این بیماری است .
با توجه به جد ول تر کیبا ت زهر زنبور Melittin که 50 % وزن خشک زهر را تشکیل میدهد یکی از مهم ترین مواد ضد التهاب ( 100 برابر قویتر از Hydrocortisol ) است .
Adolapin ماده دیگر موجود در زهر می باشد که از طریق مهار فعالیت آنزیم ‍‍Cyclooxygenase باعث اثر ضد التهابی و ضد درد می شود . Apamin از تشکیل Complement C3 جاوگیری میکند و کانال های پتاسیمی وابسته به کلسیم را بلوکه می کند و به همین دلیل انتقال عصبی را تشدید میکند .
آنزیم Hyaluronidase نیز Scar تشکیل شده در بیماران ام اس را از بین می برد در دنیا تعداد قابل توجهی از بیماران MS فلج شده با زنبور درمانی صحت کامل خود را باز یافتند .
در سال 1997 میلادی انجمن MS امریکا مبلغ 250000 دلار در اختیار دکتر Beltani رئیس بخش ایمونولوژی دانشگاه Georgetown آمریکا قرار داد تا در مورد تاثیر زهر زنبور روی بیماران مبتلا به MS تحقیق نماید تحقیقات نشان داد که در 60 % بیماران سبب بهبودی بیماران شده است .

ترکیبات زهر زنبورعسل

1 ) خواص فیزیکی :
مایعی شفاف , دارای بویی تیز همانند عسل و طعم بسیار تند و قابلیت انحلال بالا درآب و اسید و عدم انحلال در الکل , و چگالی برابر با 1313/1 و PH آن تقریبا" برابر با 2/5 بوده و در درجه حرارت معمولی 70% از وزن خود را از دست می دهد. و میزان خاکستر آن27 /3% می باشد.
خواص زهر زنبور عسل در اثر گرم کردن آن در HCl یا NaOH از بین می رود. حلالیت زهر در KMnO4 و سایر اکسید کننده ها ضعیف می شود.
زهر زنبور عسل در برابر حرارت بسیار مقاوم است مثلا" با نگهداری آن در دمای  Cº100 به مدت ده روز تغییری در خواص آن پدید نمی آید. همچنین این ماده در مقابل سرما هم مقاوم است زیرا در صورت منجمد شدن خواص خود را به مدت چندین سال حفظ می کند.

2 ) درصد ترکیبات معدنی زهر زنبور عسل :

3 ) اجزاء فرار زهر زنبور عسل :
بیشتر از 20 جزء فرار در زهر زنبور عسل شناسایی شده است. این ترکیبات " فرومن " هم نامیده می شوند. بیشتر این فرومنها نقش هشدار دهنده دارند و به هنگام نیش زدن و یا به هنگام حمله ور شدن زنبور به سمت شکار و یا در مواقع خطر آزاد می شوند.
از جمله مهمترین این ترکیبات عبارتند از:1) Iso – Pantyl acetate2) n – Butyl acetate3) n – Boxyl acetate4) n – Astyl acetate5) n – Accyl acetate6) Botyl acetate7) Botyl alcohol
8) Iso – Pentanol
در میان ترکیبات نام برده شده  Iso – Pantyl acetate دارای بیشترین اهمیت می باشد.

4) اجزای بیو شیمیایی غیر فرار زهر زنبور عسل :

5 ) ویژگی های ترکیبات غیرفرار زهر زنبور :
5  – 1 - Hyaloronidase :هیالورونیک اسید در میان مایع میان بافتی وجود دارد و باعث چسبندگی سلولها به هم می گردد. هیالورونیداز باعث هیدرولیز پلیمرهای متصل به هیالورونیک اسید می گردد و آنها را به قطعات 4 تا 6 واحدی تبدیل می کند در اثر این عمل حد فاصل سلولها از هم جدا شده و راه  را برای نفوذ سایر اجزای  زهر باز می کند به همین علت هیالورونیداز را یک فاکتور انتشار می دانند.
شرایط مناسب برای فعالیت این آنزیم در PH 4 تا 5 می باشد. قدرت این جزء زهر زننبور ملکه خیلی کمتر از زهر زنبوران کارگر می باشد. این جزء از بزرگترین اجزاء متشکلهء زهر می باشد.
5 – 2 – Phospholipase A2 : این جزء از زهر باعث شکسته شدن فسفولیپید غشای سلولی می گردد. این فسفولیپاز فعالترین فسفولیپاز شناخته شده می باشد به گونه ای که بسیار فعالتر از فسفولیپاز زهر مار یا پانکراس پستانداران می باشد.
این فسفولیپاز با تاثیر بر روی اسیدهای چرب که حاوی آب می باشند باعث همولیز می شود. این آنزیم همچنین باعث فعال شدن آنزیم Trimbokinas می شود و بر روی آنزیم هایی که دی هیدریتاسیون متابولیک نقش دارند تاثیر منفی می گذارند. اساس ساختمان این آنزیمها بر اسیدهای آمینه و پیوندهای دی سوافید می باشد.
5 – 3 –  Melittin: پپتید خیلی کوچکی است که از 26 اسید آمینه تشکیل شده است. این پپتید از مولکولهای سیلندری ( α- Helical ) ساخته شده که در قسمت وسط به هم متصل شده و تشکیل تترامر می دهند.
این  پپتید به همان صورت تترامر در کیسهء زهر ذخیره می شود که قدرت لیز کردن ندارد اما بر اثر رقیق شدن تترامرها از هم جدا و منومرهای بسیار فعال تولید می کنند که فسفولیپید ها توسط آنها شکسته شده و سرانجام سلول لیز می گردد.
این پپتید همچنین باعث همولیز هم می گردد. لیز شدن بعضی سلولها باعث شکسته شدن لکوسیتها و لیزوزیم های آنها شده و در نتیجه آنزیمهای موجود در لیزوزیم خارج شده که موجب لیز شدن Trombocyte ها شده که از آنها Serotonin واز Masticell ها هیستامین ترشح می شود و در نتیجه در محل گزش درد ایجاد می گردد.
ملتین قادر به لیز کردن سلولهای حشرات و بندپایان و همچنین موم روی کوتیکول حشرات می باشد. این پپتید به همراه Phospholipase A2 دارای اثر شدیدتری  می باشد .

زهر زنبور عسل , روشهای جداسازی و مصارف دارویی آن :
استفاده از سموم طبیعی در درمان بعضی امراض از دیر زمان ریشه در فرهنگ و تمدن بشری داشته و در این میان زهر زنبور عسل جایگاه ویژهای دارد.
شواهد و قرائن دال بر آن است که بشر در قرون قبل از میلاد با درمان با زهر زنبور آشنا بوده است.بابلی ها و مصری ها و ایرانیان و رومی ها از جمله اقوامی بودند که از زهر زنبور عسل به منظور درمان امراض گوناگون استفاده می کردند.
ژرمن ها و اسلاوها در قرون وسطی زهر زنبور عسل را برای درمان نقرس بکار می بردند و گرد خشک شده زنبور عسل را داروی مدر خوبی می دانستند.
امروزه برغم پیشرفتهایی که در کشور های پیشرفته در مورد صنعت پرورش زنبور عسل به طور اعم واستخراج زهر زنبور عسل و استفاده از آن در صنایع دارو سازی به طور اخص صورت گرفته hsj.
متاسفانه در کشورما ایران علارغم وجود امکانات و آب وهوای مناسب در بعد تحقیقاتی هم مطالب مربوطه هم بسیار کم و سربسته ای می باشند.
بر طبق آخرین اطلاعات موجود هر گرم زهر خشک زنبور عسل در بازارهای جهانی به قیمت 300 مارک خرید و فروش می شود.
( معادل قیمت 6 گرم طلا ) برهمین اساس منطقی به نظر می رسد که سرمایه گذاری در این بخش و به کار گیری نیروهای متخصص می تواند در آینده ای نه چندان دور سود زیادی برای کشور عزیزمان به همراه داشته باشد

فیزیولوژی دستگاه تولید زهر :
 

1 ) سیستم ترشح زهر در زنبور عسل :
این سیستم از یک غدهء کوچک بازی و یک غدهء کوچک اسیدی تشکیل شده است . زهر از این دو غده ترشح شده و به داخل کانالهای زهر جریان می یابند. غدد زهری بسیار پیچیده و منشعب هستند .
اجزای سازنده زهر از سلولهای ترشحی ترشح و توسط کانالهای فرعی به کانال اصلی و ازآنجا به کیسه زهر هدایت می شوند.

2 ) چگونگی تولید زهر و عوامل موثر در آن  :
کار غدد زهری در زنبور کارگربلافاصله بعد ازبلوغ شروع شده و حداکثر تولید آن 2-3 هفته ادامه می یابد اما ساخته شدن تمامی اجزای زهر در یک زمان انجام نمی شود.
همچنین بین مقدار گرده موجود در طبیعت و تولید زهر رابطهء مستقیم وجود دارد به گونه ای معمولا" در فروردین و اردیبهشت تولید زهر افزایش می یابد. و در زنبوران تولید زهر در اثر تحلیل غدد زهری کاهش می یابد .
زنبوران کارگر جوان به محض خروج از جایگاهشان دارای ذخیرهء زهری  بوده که به تدریج افزایش می یابد این مقدار معمولا" در دو هفتگی به حداکثر مقدار خود می رسد . یک زنبور کارگر می تواند 2-3 میکرولیتر تولید نماید.
Apis Dorsata بیشترین مقدار زهر را نسبت بهApis Mellifira  تولید می کند ازهر 10000 زنبور 1 گرم سم خشک بدست می آید. بطور کل غذاهایی که حاوی هیدرات کربن کمتر از مواد آلبومین دار در تولید زهر دخالت دارند.

3 ) ساختمان نیش :   
در زنبورهای کارگر و ملکه نیش اندام تخمریزی تغییر شکل یافته ای است که بصورت یک اندام دفاعی می تواند از بدن زنبور بیرون بیایید .
علاوه بر این نیش ملکه در مکانیسم استقرارمستقیم تخم در داخل حجره ها نقش دارد. نیش بطور کلی از تغییر شکل پوست های حلقه های 8 و9 شکمی بوجود می آید.
طول نیش در زنبور عسل mm5-6 بوده که دارای 14-16 دندانه یا خار می باشد که پس از فرورفتن آن به داخل بدن مانع خروجش می شود.

4 ) چگونگی نیش زدن:
 

این عمل در زنبورهای کارگر به 2 صورت انجام می شود :
حالت ( 1 ) زنبور به آرامی و بدون عجله نیش خود را به داخل بدن انسان یا حیوان فرو کرد و پس از تزریق زهر آن را به آرامی خارج می کند.
حالت ( 2 ) زنبور به به سرعت حمله کرده و نیش خود را فرومی کند و در این حالت عموما" با توجه به ساختمان نیش که اره ای شکل می باشد بزر اثر تلاش برای خارج کردن نیش و فرار از خطر نیش به همراه کیسهء زهر و حتی روده هایش از بدن خارج شده و روی بدن موجود باقی می ماند این زنبور بعد از مدت کوتاهی می میرد .
نیش در حالت عادی بطرف شکم جمع شده و در صورت لزوم یک ماهیچهء مخصوص به خارج فرستاده می شود گنجایش کیسهء زهر  2/0 - mg 3/0 است . فرو کردن نیش در داخل بدن دشمن توسط حرکات جلو و عقب رفتن و لرزش توام با فشار و بلاخره پمپاژ و خالی کردن زهر در محل گزش می باشد .
نیش همانند کمانی فنرمانند عمل می کند و از دو قسمت راست و چپ تشکیل شده است که حرکات این دو قسمت متقابل بگونه ای است که یک قسمت جلو رفته و قسمت دیگر عقب نشینی می کند .
پس از جدا شدن نیش از بدن زنبور عضله هایی که باعث حرکات نیش می گردند باعث ادامه یافتن عمل پمپاز زهر به داخل بدن می شود .

خصوصیات نیش زنبور:
نیش زنبور دارای ترکیبات مختلفی از قبیل: آنزیم ها، پروتئین ها و اسیدهای آمینه می باشد.
این ماده بدون رنگ و دارای مزه شیرین و کمی تلخ می باشد. قابل حل در آب می باشد. اگر با هوا برخورد کند، تبدیل به کریستال سفید متمایل به خاکستری می شود.
نیش زنبور دارای موادی می باشد که به سیستم اعصاب، قلب و غده فوق کلیه کمک می کند.

درمان زنبور گزیدگی:
 

زنبور گزیدگی به غیر از سوزش، خارش و درد موضعی عارضه دیگری به همراه ندارد مگر در افرادی که نسبت به مواد شیمیایی موجود در زهر آلرژی داشته باشند، با این حال دانستن درمان آن خالی از فایده نمی باشد.
معمولا بخشی از نیش زنبور در بدن انسان باقی می ماند که بهتر است قبل از انجام هر کاری با استفاده از یک موچین از بدن خارج شود.
از آنجا که نیش زنبور عسل (Bee) اسیدی است باید توسط باز خنثی شود. جوش شیرین یا همان بی کربنات سدیم فراوان ترین باز موجود در خانه ها است.
بهتر است مفدار از آن را در آب حل شود و به آرامی بر روی محل گزش ریخته شود. همچنین از شیر منیزی -هیدروکسید منیزیم- که برای خنثی کردن اسید معده استفاده میشود نیز می توان بهره جست.
در مقابل نیش زنبور وحشی (Wasp) - زنبور بدون عسل- بازی است و برای خنثی کردن آن باید از اسید استفاده شود. آب لیمو، سرکه و بسیاری از میوه های ترش مزه حاوی اسید هستند که بایستی به آرامی بر روی محل گزش ریخته شوند.
با توجه به مطالب بالا بدیهی است که شناخت نوع زنبور برای اتخاذ درمان مناسب ضروری است. این امر با توجه به شکل ظاهری کاملا متفاوت این دو حشره به سادگی قابل انجام است.
زنبور عسل بدنی کرکی با خطوط سیاه و قهوه ای دارد در حالی که بدن زنبور وحشی صاف و با خطوط زرد پر رنگ (بعضا نارنجی) .
اگر نوع زنبور مشخص نباشد بهتر از اسید یا باز استفاده نشود چرا که ممکن است موجب افزایش التهاب گردد
در این صورت می توان یک سیر را له کرد و یا در یک دستمال عسل و یخ گذاشته و بر روی محل گزش قرار داد.
اگر زنبور نیش زد چه کنیم ؟
والدین باید علامت ‌های متفاوت عفونت یا واکنش آلرژیک را تشخیص دهند و در همان لحظه مراقبت‌ های پزشکی را فراهم سازند.
زنبور عسل کیسه زهر خود را پس از نیش ‌زدن، به همراه نیش در پوست جا می‌ گذارد؛ به عبارتی زنبور عسل می‌ کوشد تا نیش را با سرعت هر چه بیشتری رها کند، در حالی که زنبور وحشی نیش خود را پس از گزیدن در پوست رها نمی‌ کند، بنابراین می‌ تواند بیش از یک بار نیش بزند.

اقدامات لازم برای نیش زنبور عسل و زنبور وحشی :
- با آب و صابون آن ناحیه را با دقت شستشو دهید. این کار را دو تا سه بار در روز انجام دهید تا پوست التیام یابد. - از کیسه‌ یخ پوشانده شده در پارچه یا سرما و رطوبت لیف حمام برای چند دقیقه استفاده کنید.
- از استامینوفن یا ایبوپروفن برای کاهش درد استفاده کنید.
- برای درد و خارش از قرص آنتی ‌هیستامین استفاده کنید. چنان چه پزشک برای کودک شما آن را تجویز کرده باشد، دستورالعملی بر حسب سن و وزن کودک شما خواهد داد.
شما می توانید از کرم کورتونی یا لوسیون کالامین برای ناحیه‌ ی زنبورگزیدگی استفاده کنید. نیش ‌زدگی در هر جایی از دهان، نیاز فوری به مراقبت پزشکی دارد، زیرا مخاط دهانی غشایی است که می تواند به سرعت سبب تورم شدید شود و ممکن است مسیر عبور جریان هوا را ببندد.
اگر متوجه محل وسیع خارش یا تورم اطراف ناحیه نیش ‌زدگی شدید، و یا چنان چه برای بیش از سه روز تورم یا درد شدیدی داشتید، به پزشک مراجعه کنید، زیرا این علامت می تواند نشان دهنده‌ عفونت باشد.

هرگاه متوجه هر یک از نشانه ‌های زیر که ممکن است بیانگر واکنش وخیم و بالقوه مرگبار آلرژی باشد، گشتید به پزشک مراجعه نمایید!
1 - خس ‌خس سینه یا اختلال در تنفس.
2 -  احساس سنگینی در گلو یا قفسه سینه.
3 -  متورم شدن لب‌ ها، زبان یا صورت.
4 - تهوع یا استفراغ.

پیشگیرى از آلرژى به سم زنبور
:

در تابستان ها از محل هایى که زنبورهاى وحشى در آنها فراوانند، به خصوص محل هاى پیک نیک، آشغالدانى ها و مکان هاى صرف غذا دورى کنید.
در بیرون از خانه از نوشیدن مایعات شیرین و چسبناک خوددارى کنید.
اگر زنبورى به شما نزدیک مى شود، وحشت زده نشوید، به جاى این که بى حرکت بایستید یا به آرامى از او دور شوید، با زدن ضربه اى او را بکشید.
هرگز پس از نیش زنبور ورزش نکنید یا حمام داغ نگیرید چرا که ممکن است واکنش به سم زنبور تشدید شود. اگر به کسى برخوردید که دچار آلرژى شدید (آنافیلاکسى) شده است، فوراً کمک خبر کنید، احیاى قلبى و ریوى انجام دهید و در صورت امکان به او آدرنالین تزریق کنید.
روش هاى حساسیت زدایى از آلرژى نسبت به سم زنبور بسیار مؤثر هستند. در این روش درمانى تزریق هایى براى حساسیت زدایى در یک دوره ۳ تا ۵ ساله انجام مى شود که معمولاً به بهبودى کامل آلرژى منجر خواهد شد.
این درمان باید تنها در کلینیک هاى تخصصى آلرژى انجام شود چرا که ممکن است واکنش هاى شدیدى در هنگام تزریق به وجود آید.

چگونگی روش زنبور درمانی :
ابتدا قبل از شروع درمان ، باید میزان حساسیت بیمار را نسبت به نیش زنبور مورد بررسی قرار داد. این کار با استفاده از تزریق مقدار کمی نیش زنبور و توسط 1 تا 2 عدد زنبور انجام می شود.
زنبور درمانی به این صورت است که زنبور را با استفاده از موچین یا انبرک در سطح مورد نظر از بدن قرار می دهند تا آنجا را نیش بزند. برخی افراد به جای استفاده از خود زنبور زنده، تزریق نیش زنبور را در زیر پوست ترجیح می دهند.
نیش زنبور بعد از 15 دقیقه رها می شود و بعد آن را با استفاده از موچین برمی دارند. بین 20 تا 40 نیش باید در هر جلسه زده شود و بیمار باید 3 بار در هفته به مرکز زنبور درمانی مراجعه کند.
درمان با نیش زنبور برای بیماران MS اثرات فوق العاده ای داشته است، از آن جمله افزایش استقامت، کاهش خستگی و همینطور کاهش تشنج و انقباض عضلات.

احتیاط کنید:
اگر شما دیابت، سیفلیس، سل یا آلرژی شدید دارید، از این نوع درمان استفاده نکنید.
بیماران بعد از زنبور درمانی چه احساسی دارند؟
آستانه ی تحمل درد ناشی از نیش زنبور در افراد مختلف، متفاوت است. معمولا بعد از چند ساعت، درد فروکش می کند. اما در برخی افراد نیز ممکن است یک هفته طول بکشد تا درد متوقف شود.
برخی اوقات گذاشتن یخ روی محل نیش زنبور موجب آرام شدن درد ناشی از آن می شود.

آیا احتمال خطر در این درمان وجود دارد؟
بیشتر مردم بعد از نیش زدن زنبور، درد و قرمزی محل نیش را تجربه می کنند. دیده شده است که حدود 20 درصد از افراد بعد از درمان دچار خارش، کهیر، خستگی و عصبانیت می شوند.
در اینجا توجه شما را به برخی از علائم و نشانه های بعد از درمان جلب می کنم. لازم به ذکر است که این علائم بسیار نادر و در حدود 8/0 درصد می باشند.
1 - مرگ
تعداد کمی از افراد به علت نیش زدن زنبور می میرند. تحقیقات نشان داده است که این تعداد به کمتر از 100 نفر در سال می رسد. مرگ به سبب وجود آلرژی شدید و یا شوک قلبی رخ می دهد.
2 - آسیب به اعصاب بینایی
این علامت در افرادی بروز می کند که نیش زنبور در اطراف چشم و ابروی آنها وارد شده باشد.
3 - آنسفالومیلیت یا التهاب مغز و نخاع
- اگر نیش زنبور وارد سیستم عصبی شود، این عارضه به وجود می آید.
- اگر به طور ناگهانی زنبور شما را نیش زد ، چه باید کنید؟
هر چه زودتر به اورژانس بروید.
- با دقت نیش زنبور را در بیاورید. حدود 2 تا 3 دقیقه طول می کشد تا تمام نیش وارد بدن شود، لذا بیرون آوردن نیش بسیار مهم است.
- برای کاهش تورم در محل نیش، یخ بگذارید.
- محل نیش را با آب تمیز و صابون بشویید.
چگونه می توان فهمید که شخصی نسبت به نیش زنبور آلرژی دارد یا نه ؟

در افراد دارای آلرژی به نیش زنبور، علائم زیر دیده می شود:
درد، حالت تهوع و استفراغ، اسهال و سرگیجه، سخت نفس کشیدن و صدای خرخر، کاهش ناگهانی فشار خون و شوک.

درمان بیماری ها با نیش زنبور عسل ...

یونانیان در قدیم از عسل و موم برای تهیه انواع غذاها استفاده می کردند. بعدها، نیش زنبور برای درمان بسیاری از بیماری ها استفاده شد. بقراط و کنفوسیوس فیلسوف چینی از این روش برای درمان بیماران استفاده می کردند.
به خاطر آگاه شدن مردم از اثرات بد داروها، مردم رو به درمان های طبیعی آوردند.
مطب های زیادی برای درمان با نیش زنبور در چین گشایش یافت و به سرعت این روش درمانی دراروپا و آمریکای شمالی رایج شد.
زنبور درمانی یکی از انواع آپی تراپی می باشد که در این نوع، تولیدات زنبور برای درمان به کار می رود. در این نوع درمان از گرده افشانی توسط زنبور، موم، عسل خالص و غذای مورد مصرف توسط نوزادهای زنبورها استفاده می شود.
به طور خلاصه، زنبوردرمانی به عنوان جاشینی برای مداوای بیماران به کار می رود و بیمارانی که با داروهای شیمیایی درمان نمی شوند، رو به زنبور درمانی می آورند.

نیش زنبور به بهبود و درمان این مشکلات و بیماری ها کمک می کند:
 

1 - بیماری های خود ایمنی
2 - بیماری های عصبی
3 - ام اس (MS)
4 - پینه و سختی پوست
5 - آماس و ورم پستان
6 - گرفتگی عضلات
7 - زونا
8 - نقرس
9 - آسیب به آرنج
10 - آسیب به زردپی
11 - کمردرد
12 - دردهای مزمن
13 - اختلال اعصاب
14 - کاهش کلسترول خون
15 - روماتیسم و درد مفاصل
16 - آرتریت یا ورم و التهاب مفاصل
17 - افسردگی
18 - بیماری های پوستی
19 - دردهای قاعدگی
20 - واریس یا بزرگ شدن رگ در پاها
21 - سندرم خستگی مزمن
22 - ناتوانی های جنسی

خصوصیات نیش زنبور :
نیش زنبور دارای ترکیبات مختلفی از قبیل: آنزیم ها، پروتئین ها و اسیدهای آمینه می باشد.
این ماده بدون رنگ و دارای مزه شیرین و کمی تلخ می باشد. قابل حل در آب می باشد. اگر با هوا برخورد کند، تبدیل به کریستال سفید متمایل به خاکستری می شود.
نیش زنبور دارای موادی می باشد که به سیستم اعصاب، قلب و غده فوق کلیه کمک می کند.
چگونگی روش زنبور درمانی
ابتدا قبل از شروع درمان ، باید میزان حساسیت بیمار را نسبت به نیش زنبور مورد بررسی قرار داد. این کار با استفاده از تزریق مقدار کمی نیش زنبور و توسط 1 تا 2 عدد زنبور انجام می شود.
زنبور درمانی به این صورت است که زنبور را با استفاده از موچین یا انبرک در سطح مورد نظر از بدن قرار می دهند تا آنجا را نیش بزند. برخی افراد به جای استفاده از خود زنبور زنده، تزریق نیش زنبور را در زیر پوست ترجیح می دهند.
نیش زنبور بعد از 15 دقیقه رها می شود و بعد آن را با استفاده از موچین برمی دارند. بین 20 تا 40 نیش باید در هر جلسه زده شود و بیمار باید 3 بار در هفته به مرکز زنبور درمانی مراجعه کند.
درمان با نیش زنبور برای بیماران MS اثرات فوق العاده ای داشته است، از آن جمله افزایش استقامت، کاهش خستگی و همینطور کاهش تشنج و انقباض عضلات.

احتیاط کنید!:
اگر شما دیابت، سیفلیس، سل یا آلرژی شدید دارید، از این نوع درمان استفاده نکنید.

بیماران بعد از زنبور درمانی چه احساسی دارند ؟
آستانه ی تحمل درد ناشی از نیش زنبور در افراد مختلف، متفاوت است. معمولا بعد از چند ساعت، درد فروکش می کند. اما در برخی افراد نیز ممکن است یک هفته طول بکشد تا درد متوقف شود.
برخی اوقات گذاشتن یخ روی محل نیش زنبور موجب آرام شدن درد ناشی از آن می شود.

چگونه می توان فهمید که شخصی نسبت به نیش زنبور آلرژی دارد یا نه ؟ ( در افراد دارای آلرژی به نیش زنبور ، علائم زیر دیده می شود)
درد، حالت تهوع و استفراغ، اسهال و سرگیجه، سخت نفس کشیدن و صدای خرخر، کاهش ناگهانی فشار خون و شوک.
واکنش هاى آلرژى نسبت به نیش زنبور بسیار شایع است. خطرناک ترین و عمده ترین عامل آلرژى، نیش زنبورهاى وحشى است و آلرژى نسبت به زنبور عسل که بیشتر در میان زنبورداران دیده مى شود در رده دوم قرار مى گیرد.
براى بروز آلرژى لازم است فرد یک بار به وسیله زنبور وحشى یا زنبور عسل گزیده شود، و سپس حداکثر تا ۶ هفته وقت مى گیرد تا حساسیت به وجود آید. بنابراین در اولین گزش آلرژى رخ نمى دهد. زنبورهاى وحشى مى توانند چندبار انسان را بگزند، در حالى که زنبورهاى عسل هنگام نیش زدن، نیش خود را در پوست به جاى مى گذارند و بلافاصله مى میرند.
در اغلب موارد نیش زدن زنبور باعث تورم و درد در محل به خاطر یک واکنش سمى غیرحساسیتى به زهر زنبور مى شود.
واکنش هاى حساسیتى به نیش زنبور ممکن است خفیف باشد و با درد و قرمزى موضعى پوست همراه باشد. در عین حال ممکن است واکنشى عمومى تر به همراه تورم، کهیر و قرمزى باشد که دو مفصل را در برمى گیرد.
در موارد شدیدتر ممکن است کل بدن دچار تورم شود، تورم عروقى منتشرشده ، اشکال تنفس و آنافیلاکسى شدید با شوک و سقوط فشار خون به وجود مى آید. واکنش آلرژى نسبت به سم زنبور در طول ده دقیقه پس از گزیده شدن به وجود مى آید.
واکنش هاى شدید حساسیتى تهدید کننده حیات در افراد داراى آلرژى شدید، در افراد مسن، در افرادمبتلا به بیمارى هاى قلبى و عروقى و در موارد گزش هاى متعدد ممکن است روى دهد.
در موارد واکنش هاى خفیف به سم زنبور تنها مصرف قرص هاى آنتى هیستامین کافى است، در حالى که در موارد واکنش هاى شدیدتر یا آنافیلاکسى ممکن است احیاى بیمار به تزریق آدرنالین، آنتى هیستامین، قرص هاى خوراکى کورتون و تزریق سرم نیاز داشته باشد.
همه افرادى که به نیش زنبور آلرژى دارند باید دستبندهاى هشدار پزشکى (که وجود حساسیت بر روى آن ثبت شده است) و نیز یک سرنگ خودکار تزریق آدرنالین همراه داشته باشند.
با استفاده تست خراش پوستى مى توان آلرژى فرد به سم زنبور وحشى یا عسل را تشخیص داد. متأسفانه این تست به اندازه تست ها براى مواد آلرژى زاى تنفسى دقیق نیست.
زهر زنبور عسل در میان بسیاری از انواع حشرات، فقط تعداد خیلی محدودی از آنها توانایی دفاع از خود را توسط نیش و  تزریق زهر دارند. تمام حشراتی که قادر به نیش زدن هستند جزو راسته بالغشائیان (Hymenoptera) محسوب می شوند که مورچه ها، زنبورهای معمولی و زنبور عسل را در بر دارد.
عقیده بر آن است که نیش زدن از دستگاه تخم گذاری اجداد گونه های بالغشائیان شکل گرفته و فقط ماده های آنها می توانند نیش بزنند. نیش آنها در انتهای شکم و یا نزدیک آن قرار دارد.
بنابراین، دردی که از نیش زدن زنبور عسل وارد شود، دفاع از کلنی خودش است که توسط گاز گرفتن ایجاد نمی شود بلکه به علت نیش زدن پدید می آید.
حشرات متعدد سمی دیگری وجود دارند که زهر ترشح می کنند و معمولاً بدن خود را با آن می پوشانند، زخم ها را به وجود می آورند و آن را در زخم تزریق می کنند یا آن را از طریق قسمت های دهان یا نیش زدن اعمال می کنند.
در بعضی موارد زهر برای دفاع کردن فردی یا در مورد حشرات اجتماعی، برای دفاع از کلنی مورد استفاده قرار می گیرد. اما زهر در کشتن طعمه (مثل بعضی زنبورها یا عنکبوت ها) یا جهت از حرکت انداختن و حفاظت کردن طعمه (برای خوشان یا بچه های در حال رشد خود) نیز بکار می رود.
زهر زنبور عسل به وسیله دو غده دستگاه نیش زنبورهای کارگر تولید می شود. تولید آن طی دو هفته اول عمر کارگر بالغ تکامل یافته و هنگامیکه زنبور کارگر به دفاع از کندو و چرا مشغول می گردد به حداکثر می رسد. همچنانکه زنبور پیرتر می شود، میزان زهر کم می مرکز عصبی خود را از دست خواهد داد .
معهذا این اعصاب و عضلات زهر تزریقی را برای مدتی یا تا خالی شدن کیسه زهر نگه می دارد. از دست رفتن چنین بخش بزرگی از بدن، سبب مرگ زنبور می گردد.
متوسط مصرف کشنده برای یک انسان بالغ 8/2 میلی گرم زهر به ازای هر کیلو گرم وزن بدن است، بدین معنی که شخصی با وزن 60 کیلو گرم با تزریق 168 میلی گرم زهر زنبور 50%  شانس زنده ماندن را دارد.
به فرض اینکه هر زنبور همه زهر خود را تزریق کند و 3/0 میلی گرم زهر در هر نیش زدن وجود داشته باشد، نیش نمی تواند برای چنین شخصی کشنده باشد.
برای یک بچه به وزن 10 کیلوگرم، کمتر از 90 نیش می تواند کشنده باشد. بنابراین رفع سریع نیش ها مهم است. معهذا، اکثر مرگ های انسان از یک یا چند نیش
زنبور به سبب عکس العمل حساسیت، سکته قلبی یا خفگی حاصله از ورم کردن اطراف گردن و دهان نتیجه می شود.
معهذا مصرف زهر زنبور در دزهای کم می تواند مزیتی در مداوای تعداد زیادی از دردها باشد.
این ارزش درمانی زهر زنبور نزد بسیاری از تمدنهای قدیم شناخته شده بود. امروزه فقط مصارف آن در داروهای انسانی و دامپزشکی رایج است.گردد. تولید زهر زنبور ملکه در مواقع اضطراری حداکثر است و علت آن این است که باید برای مقابله فوری با ملکه های دیگر بکار برد.
وقتی که زنبوری نیش می زند، معمولاً همه 15/0 تا3/0 میلی گرم زهر ذخیره در کیسه زهر را تزریق نمی کند. وقتی که حیوانی باپوست سفت، مثل انسان را نیش می زند، نیش و همه دستگاه آن از جمله کیسه زهر، عضلات و ...

اثر درمانی زهر زنبورعسل در بیماریهای رماتیسمی  :
 

باتوجه به تحقیقات جدید در خارج کشور و نوشته های طب سنتی مبنی براثردرمانی زهر زنبورعسل در درمان بیماریهای رماتیسمی و بدلیل کمبود اطلاعات منتشر شده دراین زمینه ونگرانی پزشکان متخصص روماتولوژی بعلت اثرات نامطلوب و یا بی اثر بودن نسبی داروهای فعلی دربرخی از بیماران و عدم انجام این تحقیق درایران برآن شدیم تا پژوهشی درمورد اثردرمانی زهرزنبور عسل در درمان بیماری های رماتیسمی بعمل آوریم .
موادموثری ازجمله ملیتین در زهر زنبور عسل وجود دارد که میتواند در درمان بیماریهای رماتیسمی موثر باشد. نظر به اینکه استفاده مستقیم ازنیش زنبور عسل ممکنست واکنش‌های آلرژیک و حتی شوک آنافیلاکتیک و حتی مرگ ایجاد نماید.
لذا از زهر زنبور عسل فرآورده داروئی درابتدا بصورت پماد جلدی و سپس قرص‌های خوراکی ساخته و دردرمان بیماریهای روماتیسمی مورداستفاده واقع خواهدشد
زهر زنبور عسل از دیرباز برای درمان بیماریهای رماتیسمی بکار می رفته است اما تا کنون این روش درمانی در طب غربی پذیرفته نشده است.
بمنظور بررسی علمی این اثرات پیش گفته ابتدا بعنوان مطالعه اولیه در سه بیمار رماتیسمی داوطلب و پس از اخذ رضایت نامه کتبی نیش مستقیم زنبور عسل بکار رفت. نتایج حاصله رضایت بخش بود و لذا تولید فراورده تزریقی جدیدی از زهر زنبور عسل بمنظور بررسی علمی اثرات آن مد نظر قرار گرفت. یک دستگاه شوک الکتریکی جدید برای استحصال زهر زنبور عسل طراحی و ساخته شد.
زهر زنبور عسل استحصال شده از نظر طیف اشپکتروفتومتری و نیز از نظر pH با زهر زنبور عسل استاندارد درجه یک سیگما مقایسیه گشت. روش جدیدی برای استاندارد کردن زهر زنبور عسل ابداع گشت.
این روش بر مبنای سنجش میکروبی توسط انتشار از دیسک و با استفاده از میکروارگانیسم باسیلوس سابتیلیس (ATCC 6633) و زهر زنبور عسل درجه یک سیگما انجام پذیرفت.
زهر زنبور عسل تولیدی توسط *****های غشایی Millipore استریل گشت و سپس در 4 دوزاژ مختلف بصورت ویالهای لیوفیلیزه فرموله شد. این فرآورده مورد آزمونهای استریلیتی LD50 و Safety (تزریق وریدی به موشهای سوری) واقع گشت. pH و نیز اسپکتروفتوگرام آنها نیز بررسی شد.
دستگاه شوک الکتریکی جدید بعنوان اولین دستگاه سم گیر زنبور ساخت ایران به ثبت اختراع رسید. pH و حداکثر جذب هر دو نوع زهر زنبور عسل یکی بودند (به ترتیب 0/1 - 5/5 ,280nm ) منحنی استاندارد بدست آمده از روش سنجش میکروبی خطی بود .
 (r=0.99609 -0.00260 , CV%=3.788 -0.440) بعنوان یک طرح اولیه، حدود سه هزار ویال در چهار دوزاژ مختلف 0/14،0/36،0/70،1.4mg/vial در انستیتو رازی حصارک تهیه گشت.
نتایج آزمونهای استریلیتی و Safety رضایتبخش بودند. مقایسه اسپکتروفتوگرامها و pH زهر زنبور عسل قبل از فرمولاسیون و پس از آن حاکی از عدم تغییر در ماهیت زهر زنبور عسل بود
LD50  فرآورده تزریق زیر جلدی از زهر زنبور عسل برابربا0/061 - 3/88 mg/kg   بود.
برای نخستین بار در ایران فرآورده تزریق زیر جلدی از زهر زنبور عسل ساخته شد و پس از اخذ مجوز لازم از وزارت بهداشت، بررسیهای بالینی در مورد اثرات درمانی زهر زنبور عسل ایران روی برخی از امراض خود ایمنی از قبیل مالتیپل اسکلروزیس و آرتریتهای سرم منفی انجام خواهد شد.